9.Sınıf Tarih Konu Özetleri
A.TARİH BİLİMİTARİHİN TANIMI
Geçmişte yaşamış olan insan topluluklarının her türlü faaliyetlerini
(sosyal, ekonomik, siyasi, kültürel, dini) YER VE ZAMAN bildirerek, SEBEP-SONUÇ ilişkisi içinde bilimsel metotlarla
inceleyen ve anlatan sosyal bir bilim dalıdır.
TARİHİN KONUSU
Geçmiş zamanda yaşayan insan topluluklarının her türlü
faaliyetidir. Tarih geçmişte yaşayan insanların medeniyetlerini, bu
medeniyetlerin gelişimini, toplumların sosyal, ekonomik, siyasi, kültürel ve dini faaliyetlerini konu alır.
Bir olayın Tarih sayılabilmesi için gereken şartlar:
1-Olayın üzerinden belli bir zaman geçmiş olmalıdır.
2-Olayın geçtiği yer belirtilmelidir.
3-Olayın geçtiği zaman bilinmelidir.
OLAY : İnsanları ilgilendiren siyasal, sosyal, ekonomik, kültürel ve dini alanlarda meydana gelen oluşumlardır.
OLGU : Olayların sonuçlarına bağlı olarak ortaya çıkan uzun süreli gelişmelere denir.
Örnek : Olay-Malazgirt savaşı Olgu-Anadolu’nun Türkleşmesi
Olay-Talas Savaşı Olgu-Türklerin Müslüman olması
Olay-Kavimler Göçü Olgu-Feodalitenin yaygınlaşması
TARİH FELSEFESİ --> Tarihi tecrübeleri günümüz meselelerinin çözümü için yeniden yorumlamaya Tarih
Felsefesi denir. Bu aynı zamanda Tarihin amacını oluşturur.
TARİHİ OLAYLARIN ÖZELLİKLERİ
1-Tarih geçmişte yaşanan olaylardır.
2-Belli bir coğrafi yerde ve belli bir zaman içerisinde meydana gelir.
3-Olaylar belgelere dayanır.
4-Tarihi olaylar tekrarlanamaz. (Tarih araştırmalarında deney ve gözlem kullanılamaz.)
5-Olaylar tek bir nedene bağlı olarak açıklanamaz. (Bir olayın pek çok maddi ve manevi nedenleri vardır.)
6-Olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkisi tarihi olayların kesintisiz olarak devam etmesini sağlar.
7-Tarihi olayların belli bir kanun ve kuralı yoktur.
8-Tarihi olayların sonuçları bulunan yeni belgelerle değişebilir.
TARİH BİLİMİNİN YÖNTEMİ: Tarihi olaylar ancak belgelere dayalı olarak açıklanır. Belge bulabilmek içinde Tarihçiler belli bir yöntem ve teknik kullanırlar. Tarihi olayları araştıran bir tarihçi sırasıyla şu yöntemleri uygular.
1-)KAYNAK ARAMA
Olayı doğru anlamaya yarayacak her türlü malzeme kaynaktır. Kaynaklar kapsadıkları bilginin değerine göre;
a)Ana kaynak: Doğrudan doğruya tarihi olayı yaşayan, gören veya olayın yaşandığı zamanda bulunan yazarların yazılarıdır.
b)Birinci elden kaynak: Bilgilerini bir ana kaynağa dayandırarak veren kişi ve yazılara denir.
c)İkinci elden kaynak: Ana ve Birinci elden kaynaklardan yararlanılarak yazılan tarihi kitaplardır.
Kaynaklar bilgi veren kaynağın ve malzemenin cinsine göre;
a)Sözlü – yazısız kaynaklar :Yazıya geçirilmeden halk arasında söylenerek günümüze gelen destan, atasözü gibi sözlü eserler; arkeolojik kazı eserleri, heykel, mezar taşları, resimler gibi yazısız eserler bu gruba girer.
b)Yazılı kaynaklar :Yazıya geçirilmiş her türlü kitabe, yıllık, kanunname, biyografi, hatıra arşiv belgesi, para, tuğra gibi belgelerdir. En güvenilir kaynaktır.Ayrıca günümüz teknolojisi ile elde edilen sesli plak, cd, vcd gibi kaynaklarda görüntülü belge olarak kullanılmaktadır.
2-) VERİLERİ TASNİF, TAHLİL VE TENKİT ETME
Tasnif: Tarihsel verilerin zamana, yere ve konuya göre bölümlere ayrılarak düzenlenmesine Tasnif denir.
Tahlil:Elde edilen verilerin kaynak ve bilgi yönünden yeterli olup olmadığının tespitine Tahlil etme denir.
Tenkit:Kaynakların kullanılmadan önce gerçek veya sahteliğinin incelenmesi, araştırılmasıdır.
3-) SENTEZ (BİRLEŞTİRME)
Kaynaklar sınıflandırma, çözümleme ve eleştiri aşamasından geçtikten sonra çalışmaları birleştirmek, bir araya getirmek ve sonuca gitmek işlemine Terkip, sentez yapma, birleştirme denir.
4-)TARİHİN TASNİFİ (SINIFLANDIRILMASI)
Tarihi sınıflandırmamızın nedeni öğrenmeyi, öğretmeyi, araştırmayı kolaylaştırmaktır.
1)- Zamana Göre Sınıflandırma: Tarih, zamana göre yıl, dönem, yüzyıl, çağ gibi bölümlere ayrılarak sınıflandırılır. (Örnek: Ortaçağ tarihi,15. yüzyıl tarihi gibi...)
2)- Mekana(Yere) Göre Sınıflandırma: Olayın geçtiği yere göre sınıflandırma, belli bir coğrafi bölgenin tarihini incelemek ve araştırmak için yapılır. (Örnek:Türkiye Tarihi,Avrupa tarihi gibi...)
3)- Konuya Göre Sınıflandırma: bu sınıflandırmada belli bir konu bütün tarih boyunca derinlemesine araştırılır. (Örnek: Tıp Tarihi, Sanat tarihi, Kültür tarihi gibi...)
TARİHE YARDIMCI OLAN BİLİMLER
1)- COĞRAFYA: Tarih olayın geçtiği YER-in fiziki ve beşeri özelliklerini coğrafyadan öğrenir.
2)- ARKEOLOJİ(Kazı Bilimi): Toprağın ve suyun altında kalmış olan tarihi eserleri ortaya çıkarır.
3)- KRONOLOJİ (Takvim Bilgisi): Tarihi olayların zamanlarını belirleyerek, meydana geliş sıralarını
düzenler.
4)- PALEOGRAFYA: Eski yazıların okunmasını sağlayan bilim dalıdır.
5)- EPİGRAFYA (Kitabeler Bilimi): Taş, mermer gibi sert cisimler üzerine yazılan yazıları inceler.
6)- SOSYOLOJİ (Toplum Bilimi): Sosyal olayları inceler.
7)- ANTROPOLOJİ: Toplumların ırk yapılarını inceler.
8)- FİLOLOJİDil Bilimi): Dilleri ve diller arasındaki bağları inceler.
9)- ETNOGRAFYA: Örf,adet, gelenek ve görenekleri inceler.
10)- DİPLOMATİK: Günümüze kadar gelmiş olan resmi belgeleri, fermanları vb. inceler.
11)- HERALDİK (Mühür bilimi): Resmi belgelerdeki mühür, arma ve özel işaretleri inceler.
12)- NÜMİZMATİK(Paralar bilimi): Eski Paraları inceler.
Bunlardan başka tarihe yardımcı bilimler arasına felsefe, istatistik, psikoloji, astronomi, Tıp,Kimya, sanat tarihi, iktisat, sicillografi (Mühür), onomastik (Yer adları) gibi bir çok bilimi katabiliriz.